Yaşam tarzı, genetik faktörler, viral enfeksiyonlar ve bağışıklık sistemi sorunları gibi pek çok etken, kansere yakalanma olasılığını artırabilir. Kanser riskinde yaşın önemini vurgulayan bilim insanları, erken teşhis edilmediğinde ölümcül olabilen hastalık hakkında ses getiren bir araştırmaya imza attı.
Yaşlanma ile kanser riski arasında oldukça ilginç karşıt durumlar mevcut. Yıllar boyunca biriken genetik mutasyonlar nedeniyle 60'lı ve 70'li yaşlarda kanser riski artıyor ancak 80 yaşından sonra bu riskin azalması, oldukça şaşırtıcı bir bulgu olarak kabul ediliyor.
Fareler üzerinde akciğer kanserini inceleyen bilim insanları, alveolar tip 2 (AT2) kök hücrelerinin davranışlarını gözlemledi. Bu hücreler, akciğerlerin yenilenmesi için kritik öneme sahip ve çoğu akciğer kanseri burada başlıyor. Çalışmada, yaşlanan farelerde NUPR1 adlı proteinin seviyelerinin arttığı görüldü. Bu protein, hücrelerin demir eksikliği yaşıyormuş gibi davranmasına yol açıyor ve hücrelerin yenilenme kapasitesini sınırlandırarak, kanserli ve sağlıklı tümörlerin büyümesini kısıtlıyor.
Kanser biyoloğu Xueqian Zhuang, "Yaşlanan hücrelerde aslında daha fazla demir bulunuyor ancak henüz tam olarak anlayamadığımız nedenlerle, bu hücreler yeterli demire sahip olmadıkları hissine kapılıyor. Sonuç olarak, yaşlanan hücrelerin yenilenme yetenekleri ve kanserin kontrolsüz büyümesi de azalıyor" ifadelerini kullandı.
Bilim insanları fare deneylerinden elde ettikleri sonuçların, insan hücrelerinde de geçerli olduğunu keşfettiler. NUPR1 seviyelerinin yüksek olması, hücrelere sunulan demir miktarını azaltıyor. NUPR1'in yapay olarak azaltılması veya demirin arttırılması, hücrelerin büyüme kapasitesini tekrar artırıyor.
Bu bulgular, yaşlı bireylerde demir metabolizmasını hedef alan tedavilerin keşfi için bir fırsat sunuyor. Örneğin, COVID-19'un uzun dönem etkileriyle mücadele eden kişilerde, akciğer fonksiyonlarını iyileştirmek adına bu tedaviler faydalı olabilir. Ayrıca, demirle tetiklenen ferroptozis adı verilen bir hücre ölüm mekanizması, kanser tedavisinde önemli bir rol oynayabilir. Araştırma, yaşlı hücrelerde demir eksikliği nedeniyle ferroptozisin daha az yaygın olduğunu ve bu durumun yaşlı hücrelerin ferroptozis temelli tedavilere karşı daha dirençli olmasına yol açtığını ortaya koydu.
Bir diğer kanser biyoloğu Tuomas Tammela, "Verilerimiz, kanserin önlenmesinde genç yaşta meydana gelen faktörlerin, daha sonra ortaya çıkanlardan çok daha tehlikeli olabileceğini gösteriyor. Bu nedenle gençlerin sigara içmekten, bronzlaşmaktan ve diğer kanserojen maddelerden korunması çok daha kritik olabilir" dedi.
Xueqian Zhuangi "Yaşlanmanın kanser biyolojisini nasıl değiştirdiği konusunda hala keşfedilmesi gereken çok şey var" diyerek bu alanda belirsizlikler bulunduğunun altını çizdi.